Ang pagpapakita ng kabutihan at pagsunod sa ating mga magulang ay isa sa pinakamahalagang aspeto ng ating pananampalataya (Iman) sa Islam. Hindi lamang ito isang simpleng gawain ng paggalang, kundi isang obligasyon (Fard) na itinakda ng Allah Subhanahu wa Taála, at may napakalaking ganti (reward) sa Mundong ito at sa Kabilang-buhay (Akhirah). Ang gawaing ito, na tinatawag na Birr al-Walidayn (kabutihan sa magulang), ay kasinghalaga halos ng pagsamba sa Allah Subhanahu wa Taála.
Ang Utos Mula sa Allah Subhanahu wa Taála
Ang utos na maging masunurin at mabait sa magulang ay direktang nagmula sa Allahu Ta’ala sa Banal na Qur’an. Ipinapakita nito kung gaano katindi ang kahalagahan ng ugnayang ito.
Sa Banal na Qur’an
Ang paggalang sa magulang ay madalas na binabanggit kasunod mismo ng utos na sambahin Siya, na nagpapakita ng napakataas na posisyon ng mga magulang sa Islam.
Sabi ng Allah Subhanahu wa Taála:
وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًاۚ
Wa qaḍā Rabbuka allā taʿbudū illā iyyāhu wa bil-wālidayni iḥsānā.
Tagalog: At nag-utos ang iyong Panginoon na wala kang sambahin maliban sa Kanya, at sa mga magulang ay magpakita ng kabutihan (iḥsān).
(Surah Al-Isra, 17:23)
Ang iḥsān (kabutihan) dito ay nangangahulugang lampas pa sa simpleng obligasyon. Ito ay pagpapakita ng perpektong kabutihan, pagmamahal, at paggalang.1
Ipinagpapatuloy ng talata ang detalyadong pagtuturo kung paano dapat tratuhin ang magulang, lalo na kapag sila ay tumatanda na:
إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا
Immā yablughanna ʿindaka al-kibara aḥaduhumā aw kilāhumā falā taqul lahumā uffin wa lā tanharhumā wa qul lahumā qawlan karīmā.
Tagalog: Kung umabot sa iyong kalinga ang pagtanda ng isa sa kanila o pareho, huwag kang magsabi sa kanila ng “Uff” (isang salita ng inis o kawalang-galang), at huwag mo silang sigawan, bagkus ay makipag-usap ka sa kanila ng marangal na pananalita (qawlan karīmā).
(Surah Al-Isra, 17:23)
Ito ay nagpapakita na kahit ang pinakamaliit na senyales ng kawalan ng paggalang (tulad ng simpleng pag-iisnab o pagsabi ng “Uff”) ay mahigpit na ipinagbabawal.
Mula sa mga Hadith
Ang Prophet Muhammad ﷺ ay nagbigay-diin din sa kahalagahan ng Birr al-Walidayn sa maraming pagkakataon:
1. Pinakamahusay na Gawa:
Nang tanungin ang Propeta ﷺ kung alin ang pinakamahusay na gawa (best deed) sa paningin ng Allah Subhanahu wa Taála:
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ سَأَلْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أَىُّ الْعَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ قَالَ ” الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا ” . قُلْتُ ثُمَّ أَىٌّ . قَالَ ” بِرُّ الْوَالِدَيْنِ ”
ʿAn ʿAbdullāhi, qāla sa’altu an-Nabiyya ṣallallāhu ʿalayhi wa sallama ayyu al-ʿamali aḥabbu ilā Allāhi? Qāla: “Aṣ-ṣalātu ʿalā waqtihā.” Qultu: Thumma ayyun? Qāla: “Birru al-wālidayn.”
Tagalog: Isinalaysay ni Abdullah رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ, “Tinanong ko ang Propeta ﷺ, ‘Anong gawa ang pinakamamahal kay Allah?’ Sumagot siya, ‘Ang panalangin (Salat) sa takdang oras nito.’ Nagtanong ako, ‘Ano pa?’ Sumagot siya, ‘Ang kabutihan sa mga magulang (Birr al-Walidayn).'”
(Sahih al-Bukhari 527)
Ang pagiging pangalawa nito sa Salat (ang pundasyon ng Islam) ay nagpapatunay na ang pagsunod sa magulang ay isang malaking gawaing pagsamba (Ibadah).
2. Ang Pinakamalaking Kasalanan:
Binanggit din ng Propeta ﷺ ang pagiging masamang gawa (disobedience) sa magulang (ʿUqūq al-wālidayn) bilang isa sa pinakamalaking kasalanan (Al-Kaba’ir).
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ذَكَرَ الْكَبَائِرَ فَقَالَ “ الشِّرْكُ بِاللَّهِ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ… ”
ʿAn Anas ibn Mālik, anna RasūlAllāh ṣallallāhu ʿalayhi wa sallama dhakara al-Kabā’ira fa qāla: “Ash-shirku bi Allāh, wa ʿuquq ul-wālidayn…”
Tagalog: Isinalaysay ni Anas ibn Malik رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ na binanggit ng Sugo ng Allah ﷺ ang mga Malalaking Kasalanan at sinabi niya, ‘Ang pagtatambal kay Allah (Shirk), at ang pagiging masama sa magulang (ʿUqūq al-wālidayn)…'”
(Sahih Muslim 88)
Ito ay nagpapahiwatig na ang pagtrato sa magulang ng masama ay kasingtindi ng Shirk (pagtatambal) o pagbalewala sa pinakamahalagang aral ng Islam.
Mga Paraan ng Pagsunod (Aspects of Birr al-Walidayn)
Ang pagsunod sa magulang ay hindi lamang tungkol sa pagsunod sa kanilang mga utos; ito ay isang kumpletong pamumuhay ng paggalang at serbisyo.
1. Ang Pagsunod (Obedience)
Ang mga anak ay obligado na sundin ang kanilang magulang sa lahat ng bagay na hindi salungat sa utos ng Allah Subhanahu wa Taála.
- Pagsunod sa Tuntunin: Sundin ang kanilang payo at mga patakaran sa bahay.
- Paggawa ng Gawain: Gawin ang mga gawaing bahay at tulungan sila sa kanilang pangangailangan nang may kagalakan (with pleasure).
- Limitasyon: Huwag silang sundin kung inutusan ka nilang gumawa ng kasalanan (sin) o Shirk.
Sabi ng Allah Subhanahu wa Taála: “At kung pilitin ka nilang magtambal sa Akin (Shirk) ng isang bagay na wala kang kaalaman, huwag mo silang sundin; ngunit makipamuhay ka sa kanila sa mundong ito nang may kabutihan.” (Surah Luqman, 31:15)
Ang Imam Ahmad ibn Hanbal رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ at iba pang mga iskolar ay nagpatunay sa panuntunang ito, na ang pagsunod sa Allah Subhanahu wa Taála ay palaging una.
2. Ang Paggalang at Pananalita (Respect and Speech)
Ito ang pinakamahalagang bahagi. Ang pakikipag-usap sa magulang ay kailangang puno ng pagpapakumbaba (humility) at paggalang.
- “Qawlan Karīmā”: Gumamit ng magagalang at malumanay na pananalita. Iwasan ang matataas na tono o pabalang na sagot.
- Huwag Magsalita ng “Uff”: Tulad ng binanggit sa Qur’an, kahit ang simpleng pag-iisnab o pagpapakita ng pagka-inis ay ipinagbabawal.
- Unahin Sila: Huwag putulin ang kanilang sinasabi. Makinig nang mabuti (listen attentively) at tumugon nang may paggalang.
3. Ang Pinansiyal na Suporta at Serbisyo (Financial Support and Service)
Kung ang mga magulang ay hindi na kayang suportahan ang sarili, ang obligasyon ng anak ay suportahan sila.
- Pagkakaloob: Kailangang igugol ang bahagi ng kayamanan para sa kanilang pangangailangan, kung kinakailangan.
- Pisikal na Serbisyo: Lalo na kapag sila ay matatanda na, kailangan silang tulungan sa kanilang pisikal na pangangailangan, tulad ng pagdala ng gamit, paglilinis, o pag-aasikaso sa kanilang kalusugan.
4. Pagdarasal Para sa Kanila (Du’a for Them)
Ang patuloy na pagdarasal para sa kanilang kaligtasan at pagpapala ay isang gawaing mahalaga.
وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا
Wakhfiḍ lahumā janāḥa aẓ-ẓulli mina ar-raḥmati wa qul Rabbi irḥamhumā kamā rabbayānī ṣaghīrā.
Tagalog: At ibaba mo sa kanila ang pakpak ng pagpapakumbaba dahil sa awa (raḥmah), at sabihin mo, “Panginoon ko! Kaawaan Mo sila, katulad ng pag-aalaga nila sa akin noong ako ay bata pa.”
(Surah Al-Isra, 17:24)
Ang Mga Benepisyo (Rewards) ng Birr al-Walidayn
Ang pagpapakita ng kabutihan at pagsunod sa magulang ay may maraming pakinabang (rewards) na makukuha sa Mundong ito at sa Kabilang-buhay:
1. Daan Tungo sa Paraiso (Jannah)
Ang mga magulang ang itinuturing na pinto ng Paraiso para sa mga anak.
عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ، قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ “ الْوَالِدُ أَوْسَطُ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَإِنْ شِئْتَ فَأَضِعْ ذَلِكَ الْبَابَ أَوِ احْفَظْهُ ”
ʿAn Abī Ad-Dardāʾ, qāla samiʿtu RasūlAllāh ṣallallāhu ʿalayhi wa sallama yaqūlu: “Al-wālidu awsaṭu abwābi al-Jannati, fa in shi’ta fa aḍiʿ dhālika al-bāba aw iḥfaẓhu.”
Tagalog: Isinalaysay ni Abu Ad-Darda’ رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ, “Narinig ko ang Sugo ng Allah ﷺ na nagsasabing, ‘Ang magulang ay ang gitnang pinto ng Paraiso (Jannah), kaya’t kung nais mo, sirain mo ang pintong iyon, o pangalagaan mo ito.'”
(Sunan at-Tirmidhi 1900)
Ang pagsunod sa kanila ay isang paraan upang makapasok sa pinakamahusay na bahagi ng Paraiso.
2. Pagpapala sa Kabuhayan at Buhay (Blessing in Sustenance and Life)
Ang pagsunod at kabutihan sa magulang ay nakakatulong sa pagpapala ng rizq (kabuhayan) at haba ng buhay (extended lifespan).
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ وَيُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ ”
ʿAn Anas ibn Mālik, qāla qāla RasūlAllāh ṣallallāhu ʿalayhi wa sallama: “Man aḥabba an yubsaṭa lahu fī rizqihi wa yunsā’a lahu fī atharihi falyasil raḥimah.”
Tagalog: Isinalaysay ni Anas ibn Malik رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ, Sinabi ng Sugo ng Allah ﷺ, “Kung sino ang nagnanais na palawakin ang kanyang kabuhayan (rizq) at pahabain ang kanyang buhay (extended lifespan), hayaan siyang panatilihin ang ugnayan sa kanyang mga kamag-anak (at kabilang dito ang magulang).”
(Sahih al-Bukhari 5985)
3. Katanggap-tanggap na Du’a (Accepted Supplication)
Ang Du’a (panalangin) ng masunuring anak ay mas malamang na tanggapin ng Allah Subhanahu wa Taála. Ayon sa mga Islamic Scholars (tulad ni Imam An-Nawawi رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ), ang pagsunod sa magulang ay isa sa mga gawaing nagpapataas ng pagtanggap sa Du’a.
Ang Karapatan ng Ina (The Mother’s Right)
Kahit na parehong may karapatan ang ama at ina, binigyang-diin ng Islam ang pangunahing karapatan ng ina dahil sa kanyang paghihirap sa pagdadalang-tao, panganganak, at pagpapasuso.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَحَقُّ النَّاسِ بِحُسْنِ صَحَابَتِي قَالَ “ أُمُّكَ ” . قَالَ ثُمَّ مَنْ . قَالَ “ أُمُّكَ ” . قَالَ ثُمَّ مَنْ . قَالَ “ أُمُّكَ ” . قَالَ ثُمَّ مَنْ . قَالَ “ أَبُوكَ ”
ʿAn Abī Hurayrata, qāla jā’a rajulun ilā RasūlAllāh ṣallallāhu ʿalayhi wa sallama fa qāla: Yā RasūlAllāh, man aḥaqqu an-nāsi bi-ḥusni ṣaḥabatī? Qāla: “Ummuka”. Qāla: Thumma man? Qāla: “Ummuka”. Qāla: Thumma man? Qāla: “Ummuka”. Qāla: Thumma man? Qāla: “Abūka.”
Tagalog: Isinalaysay ni Abu Hurayrah رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ, May isang lalaki na lumapit sa Sugo ng Allah ﷺ at nagtanong, ‘O Sugo ng Allah, sino ang pinakamay karapatan sa aking mabuting pakikisama (good companionship)?’ Sinabi niya, ‘Ang iyong Ina.’ Nagtanong siya, ‘At sino pa?’ Sinabi niya, ‘Ang iyong Ina.’ Nagtanong siya, ‘At sino pa?’ Sinabi niya, ‘Ang iyong Ina.’ Nagtanong siya, ‘At sino pa?’ Sinabi niya, ‘Ang iyong Ama.’
(Sahih Muslim 2548)
Ang pag-uulit ng tatlong beses para sa ina ay nagpapakita ng napakahalagang katayuan ng ina sa Islam. Sila ang may pinakamabigat na pasanin at ang pinakamalaking sakripisyo.
Ang Pagsunod Kahit sa Hindi Muslim na Magulang
Isang mahalagang punto: Ang pagsunod at paggalang sa magulang ay mananatiling obligasyon, kahit pa hindi sila Muslim, hangga’t hindi sila nag-uutos ng Shirk o kasalanan.
Sabi ng Allah Subhanahu wa Taála: “…ngunit makipamuhay ka sa kanila sa mundong ito nang may kabutihan.” (Surah Luqman, 31:15)
Ang pagsunod sa kanilang pangmundo (worldly) na pangangailangan at kagustuhan ay kailangan, samantalang ang pagsunod sa kanilang relihiyosong utos (kung labag sa Islam) ay hindi. Ang kabutihan (iḥsān) ay universal at hindi nakadepende sa kanilang pananampalataya. Ang Imam Shafi’i رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ at iba pa ay nagpaliwanag sa ruling na ito.
Konklusyon at Pag-aalala
Ang Birr al-Walidayn ay hindi isang pansamantalang gawain; ito ay isang panghabambuhay na pangako ng pag-ibig, serbisyo, at paggalang.
- Ito ay isang pagsubok (test) mula sa Allah Subhanahu wa Taála.
- Ito ay isang sukatan ng ating katapatan (sincerity) at kabanalan (piety).
- Ang ating mga magulang ang dahilan kung bakit tayo nandito. Ang kabutihan natin sa kanila ay isang maliit na pagbabayad (repayment) para sa lahat ng kanilang ginawa para sa atin.
Ang pagsunod sa kanila habang sila ay buhay at ang patuloy na pagdarasal para sa kanila kahit sila ay pumanaw na ay ang pinakamahusay na pamana (legacy) na maaari nating iwanan. Sa huli, ang pagtingin sa kanila nang may pagmamahal at pagpapakumbaba ay nagdudulot ng tahimik na kaligayahan (peaceful joy) at pagpapala sa ating buhay.
Ang pagsunod sa magulang ay umaabot hanggang sa mga gawaing hindi direktang inuutos o nangyayari kahit wala na sila sa mundong ito.
Pagpapanatili ng Ugnayan Pagkatapos Mamatay (After Their Death)
Ang obligasyon ng anak sa magulang ay hindi nagtatapos sa kanilang pagkamatay. May apat (4) na mahalagang paraan upang maipagpatuloy ang Birr al-Walidayn:
- Pagdarasal (Du’a): Ang pinakamahusay na gawaing magagawa para sa kanila ay ang patuloy na pagdarasal para sa kanilang kapatawaran (forgiveness) at awa (mercy). Ito ang pinakamahalagang kontribusyon ng anak sa kanilang kalagayan sa Kabilang-buhay.
Nagsabi ang Propeta ﷺ: “Kapag namatay ang isang tao, ang lahat ng kanyang gawa ay nagtatapos, maliban sa tatlo: isang patuloy na kawanggawa (ṣadaqah jāriyah), kaalamang napakinabangan (beneficial knowledge), o isang matuwid na anak na patuloy na nagdarasal para sa kanya.”
(Sahih Muslim 1631)
- Pagbabayad ng Utang (Paying Their Debts): Kung mayroon silang naiwang mga utang—pinansyal man o mga obligasyon (tulad ng hindi natapos na Hajj o Fidyah)—obligasyon ng mga anak na bayaran ang mga ito.
- Pagpaparangal sa Kaibigan (Honoring Their Friends): Isang mataas na antas ng Birr al-Walidayn ay ang pagiging mabait at pagpapakita ng kabutihan sa mga kaibigan ng iyong ama o ina, at maging sa mga kamag-anak ng mga ito. Ito ay itinuturing na pagpapatuloy ng ugnayan sa pamamagitan nila.
Nagsabi ang Propeta ﷺ: “Ang pinakamabait na gawa ay ang panatilihin ng anak ang ugnayan sa mga taong minamahal ng kanyang ama pagkatapos niyang pumanaw.”
(Sahih Muslim 2552)
- Pagsasagawa ng Ihtiram (Respect) sa Kanilang Ngalan: Huwag gamitin ang kanilang pangalan o posisyon sa paraang magdudulot ng kahihiyan o mababang tingin ng tao sa kanila. Panatilihin ang kanilang karangalan (dignity) at mabuting reputasyon.
Pagsunod sa mga Kapatid (Siblings’ Obligations)
Ang Birr al-Walidayn ay umaabot din sa pagpapanatili ng pagmamahalan at kabutihan sa pagitan ng mga magkakapatid pagkatapos pumanaw ng magulang.
- Ang pagiging mabait sa iyong mga kapatid ay nagpapakita na ang pagkakaisa (unity) at ugnayan na itinanim ng iyong magulang ay nananatili.
- Ang pag-aalaga sa nakababatang kapatid na iniwan ng magulang, o ang paggalang sa nakatatandang kapatid (sa posisyon ng magulang kung wala na sila) ay bahagi rin ng paggalang sa alaala ng magulang.
Ang Paggamit ng Kayamanan (Using Wealth)
Hindi sapat na bigyan lamang ng pera ang magulang; dapat itong ibigay nang may kagalakan, kagandahang-asal, at pagpapakumbaba.
- Huwag Magbilang: Ang pagbibigay ng tulong pinansyal ay dapat gawin nang walang pagdaramdam o panunumbat (reproach).
Sabi ng Allah Subhanahu wa Taála: “O kayong mga naniniwala! Huwag ninyong sirain ang inyong mga kawanggawa sa pamamagitan ng panunumbat at pananakit.” (Surah Al-Baqarah, 2:264)
- Mas Malapit ang Karapatan: Ayon sa ruling ng mga iskolar (tulad ni Imam Ibn Hazm رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ), ang magulang ay mas may karapatan sa iyong kayamanan kaysa sa ibang tao. Kung kailangan nila, dapat silang unahin bago ang mga hindi kamag-anak na nangangailangan (maliban kung mayroon kang sapat para sa lahat).
Ang Pag-iwas sa Pagsalungat (Avoiding Disagreement)
Ang ʿUqūq al-wālidayn (pagiging masama sa magulang) ay hindi lamang pag-iwan sa kanila, kundi pati na rin ang pagpapatuloy na pagsalungat o pagtatalo sa kanila nang walang sapat na dahilan.
- Pagsasakripisyo ng Sarili: Isakripisyo ang ilang personal na kagustuhan o komportable, upang hindi sila mag-alala o magalit.
- Pagtago ng Problema: Kung ang pagbabahagi ng iyong personal na problema ay magdudulot lamang ng matinding pag-aalala at stress sa kanila, mas mainam na itago muna ito upang mapanatili ang kanilang kapayapaan (unless kinakailangan ang kanilang payo).
Pagpapalawak ng Pananaw (The Context of the Mother)
Ang dahilan kung bakit binigyang-diin ang Ina (Mother) ng tatlong beses sa Hadith ay hindi lamang dahil sa paghihirap sa pisikal (pagbubuntis at panganganak), kundi dahil din sa emosyonal at edukasyonal na pamumuhunan (emotional and educational investment) na ibinibigay niya sa mga anak sa maagang yugto ng buhay.
- Ang Ina ang karaniwang unang nagtuturo ng pananampalataya (Iman) at asal (Akhlaq) sa mga anak. Ang kanyang papel bilang unang paaralan (first school) ay nagtataglay ng napakalaking karapatan.
Ang mga detalyeng ito ay nagpapakita na ang Birr al-Walidayn ay isang napakasalimuot na gawaing pagsamba na sumasaklaw sa lahat ng aspeto ng ating buhay at ugnayan, at nagpapatuloy kahit na tapos na ang buhay ng ating magulang sa mundo.
References/Sanggunian:
- Hadith: Sahih Muslim (1631, 2552).
- Al-Qur’an Al-Karim: Surah Al-Baqarah (2:264).
- Islamic Fiqh: Rulings and explanations on ‘Uqūq al-wālidayn and ṣadaqah jāriyah by classical scholars, kabilang ang mga paliwanag ni Imam Ibn Hazm at Imam An-Nawawi رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ.
- Al-Qur’an Al-Karim: Surah Al-Isra (17:23-24), Surah Luqman (31:15).
- Hadith: Sahih al-Bukhari (527, 5985), Sahih Muslim (88, 2548), Sunan at-Tirmidhi (1900).7
- Islamic Jurisprudence (Fiqh): Rulings from classical scholars like Imam Ahmad ibn Hanbal and Imam An-Nawawi (may Allah have mercy on them).
وَٱللَّٰهُ أَعْلَمُ